Πότε και πώς η ΕΥΑΘ θα… ξεδιψάσει τη Χαλκιδική
Μερικούς μήνες πριν ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θόδωρος Σκυλακάκης ανακοίνωσε την αναδιάρθρωση του χάρτη της χώρας που αφορά τον «κύκλο του νερού». Δηλαδή την ύδρευση και την αποχέτευση. Στην ουσία στόχος της κυβέρνησης είναι η συνένωση ανά περιφέρεια των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης Αποχέτευσης, ώστε μέσω μεγαλύτερων σχημάτων να οδηγηθούμε αφενός σε καλύτερη διαχείριση των υδάτινων πόρων και αφετέρου στην πραγματοποίηση μεγάλων επενδύσεων, που χρειάζονται τόσο για την επάρκεια του νερού όσο και για την προστασία του περιβάλλοντος.
Στο πλαίσιο αυτό, που προς το παρόν παραμένει εξαγγελία, αφού το αναμενόμενο προς διαβούλευση νομοσχέδιο δεν έχει ακόμη κατατεθεί, η Χαλκιδική -σύμφωνα με τον κ. Σκυλακάκη- θα ενταχθεί στην Εταιρεία Ύδρευσης Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης. Αυτό οφείλεται στον συνδυασμό της εγγύτητας, αλλά και του γεωγραφικού προσανατολισμού του νομού Χαλκιδικής, που είναι σχετικά αποκομμένος από την υπόλοιπη -πλην Θεσσαλονίκης- Κεντρική Μακεδονία. Για να μην υπολογίζουμε, δηλαδή, ότι οι Θεσσαλονικείς θεωρούν τη Χαλκιδική κάτι σαν αυλή τους, δηλαδή σπίτι τους, οπότε το σενάριο… δένει.
Φυσικά από τα λόγια, δηλαδή, από τη θεωρία μέχρι την πράξη η απόσταση συχνά είναι πολύ μεγάλη, ενίοτε χαώδης. Κάτι που μεταφράζεται σε μακρινό μέλλον, σε πολλά χρόνια μπροστά και ως εκ τούτου άδηλη προοπτική. Εν προκειμένω το σχέδιο είναι φιλόδοξο, αλλά για να υλοποιηθεί η «διασύνδεση» ΕΥΑΘ – Χαλκιδικής απαιτούνται πολλά κεφάλαια και δράσεις.
Τεράστιο το πρόβλημα της Χαλκιδικής με το νερό
Το πρώτο και κυριότερο από το οποίο οφείλει να ξεκινήσει κανείς είναι η απόλυτη διαπίστωση ότι η Χαλκιδική έχει τρομακτικό πρόβλημα νερού, το οποίο τα καλοκαίρια ταλαιπωρεί τους κατοίκους και τους επισκέπτες. Ως γνωστόν σε Κασσάνδρα και Σιθωνία η τουριστική κίνηση είναι πολύ μεγάλη, αλλά ταυτόχρονα εποχιακή, κυρίως από Ιούνιο μέχρι Σεπτέμβριο. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Κασσάνδρα των 20.000 μόνιμων κατοίκων, τα Σαββατοκύριακα του καλοκαιριού φιλοξενεί 200.000, ενώ οι τουριστικές επενδύσεις συνεχίζονται ακάθεκτες μέχρι αυτή τη στιγμή. Επίσης στον νομό Χαλκιδικής υπάρχει έντονη αγροτική δραστηριότητα που χρειάζεται υδάτινους πόρους για άρδευση, όπως και μεταλλευτική δραστηριότητα, η οποία χρειάζεται σημαντικές ποσότητες νερού. Όλες αυτές τις ανάγκες η Χαλκιδική τις εξυπηρετεί με νερά -κυρίως υπόγεια- που υπάρχουν εκεί. Η μεταφορά νερού από άλλη περιοχή είναι δύσκολη, επειδή από τα ανατολικά υπάρχει ο Χολομώντας.
Ίσως μόνο από τη Θεσσαλονίκη να είναι δυνατή η μεταφορά νερού στην περιοχή, αλλά προσεγγίζοντας ρεαλιστικά μια τέτοια προοπτική, που σε κάθε περίπτωση είναι εξαιρετικά δαπανηρή και χρειάζεται μεγάλες επενδύσεις, το πολύ πολύ με νερό από την πόλη να μπορεί να καλυφθεί η περιοχή μέχρι την Καλλικράτεια.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η τελευταία καταγραφή των γεωτρήσεων στη Χαλκιδική, που χρονολογείται από δεκαετίας, περιλαμβάνει περί τις 15.000 γεωτρήσεις, εκ των οποίων αδειοδοτημένες είναι 8.000 – 9.000. Οι υπόλοιπες είναι αυθαίρετες. Τόσο, όμως, οι αδειοδοτημένες όσο και οι… άτυπες προκειμένου να καλύψουν τις διαρκώς ογκούμενες ανάγκες τραβάνε μεγάλες ποσότητες νερού, το οποίο σε πολλές περιπτώσεις είναι υφάλμυρο, αφού λόγω της υπεράντλησης ο υδροφόρος ορίζοντας φτάνει στη θάλασσα ή -αν προτιμάτε- η θάλασσα εισέρχεται στον υδροφόρο ορίζοντα. Στην περιοχή υπάρχουν και δύο ρέματα που μπορούν να συμβάλλουν εν μέρει στη διαχείριση του προβλήματος. Είναι γνωστό το έργο για φράγμα στο Χαβρία -το ένα από τα δύο μικρά ποτάμια-, για το οποίο δεν υπήρξε ουσιαστικό ενδιαφέρον και η κυβέρνηση ετοιμάζεται να το προκηρύξει εκ νέου, ως συγχρηματοδοτούμενο από Δημόσιο και Ιδιωτικό τομέα. Σε κάθε περίπτωση εκτιμάται ότι ο Χαβρίας θα λύσει το πρόβλημα της επάρκειας νερού στη Χαλκιδική κατά περίπου το ένα τρίτο, άρα -ακόμη και αν γίνει σύντομα- οι μεγάλες ανάγκες της περιοχής σε νερό θα παραμείνουν.
Η μεσο-μακροπρόθεσμη λύση για την επάρκεια νερού στη Χαλκιδική -όπως άλλωστε και σε πολλά άλλα σημεία της χώρας- δεν μπορεί να είναι άλλη από την αφαλάτωση και μάλιστα σε εκτεταμένο βαθμό. Το συγκεκριμένο σενάριο μέχρι στιγμής δεν συζητείται, αν και το πιθανότερο είναι σχετικά γρήγορα να μπει στο τραπέζι, διότι για τη Χαλκιδική -όπως και για άλλες περιοχές της Ελλάδας- το ζήτημα της επάρκειας νερού θα τεθεί οσονούπω επιτακτικά.
Η εμπλοκή της ΕΥΑΘ στην υδροδότηση -και γενικότερα στη διαχείριση των υδάτινων πόρων- της Χαλκιδικής παραμένει μέχρι στιγμής ασαφής. Πληροφορίες αναφέρουν ότι και η διοίκηση της εταιρείας σε αυτή τη φάση τηρεί στάση αναμονής, ώστε να ξεκαθαριστούν απολύτως οι προθέσεις του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Σε κάθε περίπτωση, το πρώτο στάδιο δεν μπορεί παρά να είναι η πλήρης, επιστημονική, επαγγελματική και αξιόπιστη καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης, αλλά και όποιων σχεδιασμών τυχόν υπάρχουν. Μία περίοδος κάποιων ετών –ίσως δύο- ώστε όποια πλάνα καταστρωθούν να βασίζονται σε πραγματικά δεδομένα, για να έχουν πιθανότητες επιτυχίας. Το βέβαιον είναι ότι θα χρειαστεί οργανωτική αναδιάρθρωση και αποκέντρωση υπηρεσιών, αλλά και σημαντικές επενδύσεις, καθώς πέρα από την ύδρευση υπάρχει ως παρακολούθημα το πολύ μεγάλο κεφάλαιο της αποχέτευσης, το οποίο έχει επίσης -εξ’ ορισμού- μεγάλες δυσκολίες. Πρόσθετη ιδιαιτερότητα συνιστά το γεγονός ότι στους δήμους Κασσάνδρας και Σιθωνίας δεν υπάρχουν ΔΕΥΑ κι έτσι τόσο η ύδρευση όσο και η αποχέτευση λειτουργούν ως απευθείας υπηρεσίες του δήμου. Ακόμη, υπάρχουν αρκετοί ιδιώτες πάροχοι νερού κατά τόπους, που ήδη τροφοδοτούν περιοχές και που η περίπτωσή τους πρέπει να ρυθμιστεί νομοθετικά.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ΕΥΑΘ διαθέτει εμπειρίες χωρικής επέκτασης, επειδή στο πέρασμα των χρόνων έχει επεκταθεί στο σύνολο του πολεοδομικού συγκροτήματος και συνεχίζει σε όμορους δήμους. Ένα επόμενο στάδιο θα μπορούσε να είναι η σύνδεση στο δίκτυό της των δήμων Θερμαϊκού -απαιτούνται λίγα χιλιόμετρα αγωγού- και Δέλτα -που ήδη προμηθεύεται νερό από την ΕΥΑΘ και βρίσκεται πολύ κοντά στο διυλιστήριο νερού-, οι οποίοι έχουν εκφράσει την σχετική επιθυμία. Μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις οικισμών, όπως για παράδειγμα η Επανομή του δήμου Θερμαϊκού, τόσο οι συνθήκες όσο και η (ελλιπής) οργάνωση μπορούν να λειτουργήσουν και ως case study για συνδέσεις με πιο απομακρυσμένες αγροτικές και ημιαγροτικές περιοχές.
