Η βία κατά των γυναικών σε αριθμούς που σοκάρουν – «Ας σταματήσουμε να κάνουμε πως δεν βλέπουμε και δεν ακούμε»

Η βία, η κακοποίηση, η διαρκής επιβολή του φόβου της «ενδοοικογενειακής τρομοκρατίας» μετατρέπονται σε θλιβερές ειδήσεις που μιλούν για οικογενειακά δράματα και δολοφονίες που είχαν ως κίνητρο… την αγάπη. Η ανάγκη «να σπάσει η σιωπή» είναι πιο ορατή από ποτέ. Το 2021 περισσότερες από 5.700 γυναίκες χρησιμοποιήθηκαν ως αντικείμενα βιώνοντας την απόλυτη φρίκη, με τις αρμόδιες υπηρεσίες της αστυνομίας να διαχειρίζονται συνολικά 6.834 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΧΑΪΝΑ

Από το 2017 έως και το 2021 έχουν σημειωθεί περισσότερα από 25.900 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας στην χώρα μας, με τις γυναίκες να αποτελούν το συντριπτικό ποσοστό των θυμάτων, σύμφωνα με τα στοιχεία των τελευταίων πέντε ετών που παρουσιάστηκαν στο 1ο Συνέδριο Ιατροδικαστικής – Ψυχιατροδικαστικής που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Ενδεικτικά, από τους 7.242 δράστες του 2021, οι 5.868 ήταν άντρες και οι 1.374 γυναίκες, ενώ από τους 4.814 δράστες του 2020, οι 3.966 ήταν άντρες και οι 848 γυναίκες.

Ορισμένες φορές μάλιστα, η τραγική κατάληξη αυτών των ενδοοικογενειακών συμβάντων είναι ακόμα και ο θάνατος, με τις γυναίκες να «πρωταγωνιστούν» και πάλι. Το εφιαλτικό ποσοστό του 82% των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας σε χώρες της Ευρώπης είναι θύματα γυναίκες, ενώ κάθε χρόνο χάνουν την ζωή τους περίπου 2.600 από τα χέρια των «αγαπημένων τους προσώπων», συνήθως από το οικογενειακό περιβάλλον, που μετατρέπονται σε φονικά «όπλα». Την τελευταία δεκαετία στην Ελλάδα οι γυναικοκτονίες αποτελούν το 30-50% από τις ανθρωποκτονίες με θύματα γυναίκες (αναγνωρίστηκε το έμφυλο κίνητρο).

Αναλυτικότερα στην Ελλάδα καταγράφηκαν: 

• Συνολικά 4.212 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας το 2017
• 5.068 το 2018
• 5.220 το 2019
• 4.619 το 2020
• και 6.834 το 2021

Την τελευταία χρονιά συνολικά 5.705 γυναίκες έπεσαν θύματα ενδοοικογενειακής κακοποίησης, αριθμός σημαντικά αυξημένος σε σχέση με τις 3.626 το 2020.

Τις ανησυχητικές διαστάσεις που έχει πάρει το φαινόμενο διεθνώς, αποτυπώνουν έρευνες οι οποίες παρουσιάστηκαν στο συνέδριο, όπου μεταξύ άλλων, μία στις τρεις γυναίκες, κάποια στιγμή στη ζωή της, υπέστη σωματική βία ή ψυχολογική βία από τον σύντροφό της στην ηλικία των 15 ετών και άνω, ενώ μία στις οκτώ έχει πέσει θύμα βιασμού. Εκτιμάται πως 50 γυναίκες χάνουν την ζωή τους κάθε εβδομάδα εξαιτίας της ενδοοικογενειακής βίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σύμφωνα με διεθνή έρευνα σε 42.000 γυναίκες (18-74 ετών), έχει καταγραφεί ότι:

• 1/3 έχει υποστεί σωματική βία από την ηλικία των 15 ετών και άνω
• 1/2 έχει βιώσει ψυχολογική βία από τον σύντροφό τους
• 1/12 έχει υποστεί οικονομική κακομεταχείριση από τον σύντροφό τους
• 1/8 έχει πέσει θύμα βιασμού
• 1 στις 3 γυναίκες έχει παρενοχληθεί σεξουαλικά στον χώρο εργασίας
• 1 στις 5 νεαρές γυναίκες, μεταξύ 18-29 ετών, έχει παρενοχληθεί σεξουαλικά στο διαδίκτυο
• 1 στις 5 γυναίκες έχει βιώσει εξακολουθητική παρακολούθηση (stalking)
• 50 γυναίκες χάνουν τη ζωή τους κάθε εβδομάδα εξαιτίας της ενδοοικογενειακής/ενδο-συντροφικής βίας στην ΕΕ

Τα εγκλήματα ενδοοικογενειακής βίας αποτελούν το 1/4 των βίαιων εγκλημάτων συνολικά, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, ενώ σοκαριστικά είναι και τα ποσοστά της συχνότητας του φαινομένου στην Ελλάδα:

• 2012-2017: Παρατηρήθηκε 49% αύξηση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας κατά των γυναικών (σωματική βία, βιασμός, σεξουαλική παρενόχληση)
• 2010-2017: Σημειώθηκαν 263 βιασμοί γυναικών από τον σύζυγο/σύντροφό τους

Το σύνθετο έργο της ΕΛΑΣ και η ανάγκη να «ανοίξουν τα στόματα»

«Ακούμε συχνά τελευταία πολλές αιτιώδεις αποδόσεις που δίδονται για την αύξηση των καταγγελιών. Είναι βέβαια, η αύξηση των καταγγελιών; Των περιστατικών; Έχει ενταχθεί η βία; Γιατί έχουν αυξηθεί οι ανθρωποκτονίες;» αναρωτιέται η κα Μαρία Σοφία Κυριακού, Προϊσταμένη στο Τμήμα Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας του αρχηγείου της ΕΛΑΣ, κατά την διάρκεια της ομιλίας της στο 1ο Συνέδριο Ιατροδικαστικής – Ψυχιατροδικαστικής, με την ίδια να απαντά και να τονίζει την ανάγκη των συνεχών ερευνών που θα έπρεπε να πραγματοποιούνται, ώστε να διευκολυνθεί αλλά και να βελτιωθεί το έργο της αστυνομίας κατά της ενδοοικογενειακής βίας.

«Οι ανθρωποκτονίες όντως έχουν αυξηθεί σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, συγκεκριμένα έχουν διπλασιαστεί. Παράλληλα, η έξαρση του φαινομένου της ενδοοικογενειακής βίας, μας οδήγησε στο συμπέρασμα πως πρέπει να υπάρξει ξεχωριστό προσωπικό, που να διαχειρίζεται τέτοιες υποθέσεις, προκειμένου να υπάρχει ένας διαφορετικός χειρισμός, πιο ανθρωποκεντρικός και εστιασμένος στο θύμα» εξηγεί η κα Κυριάκου.

Η βίαιη συμπεριφορά κρυβόταν ανέκαθεν πίσω από τις κλειστές πόρτες. Αυτό που φαίνεται να έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια είναι η στάση των ανθρώπων που μιλούν και δεν αρκούνται στο να κρυφακούν τους «τσακωμούς». «Αυτό είναι και το πιο σημαντικό, η αξία της καταγγελίας από τρίτα πρόσωπα. Ας σταματήσουμε να κάνουμε πως “δεν βλέπουμε και δεν ακούμε” σε τέτοια περιστατικά, αλλά να επικοινωνούμε άμεσα με την αστυνομία».

Οι αρμοδιότητες της αστυνομίας σε περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας λέγεται πως είναι καθορισμένες, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Όπως εξηγεί η κα Κυριάκου, κάθε περιστατικό είναι πολύ διαφορετικό με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Ο κάθε εμπλεκόμενος έχει τις δικές του ανάγκες, κάτι που καθιστά πολύ σύνθετο το έργο της ΕΛΑΣ. «Τα χαρακτηριστικά αυτά έχουν σχέση με το ίδιο το γεγονός, οπότε τα θύματα ουσιαστικά έχουν απέναντί τους έναν “ξένο” άνθρωπο, έναν αστυνομικό, όπου ο φόβος του “να μην μιλήσουν”, η πίεση από τον δράστη και η ενοχή που νιώθουν πολλές φορές, τους βάζει σε μία πολύ δύσκολη ψυχική κατάσταση». Από την πλευρά του, ο αστυνομικός καλείται να δημιουργήσει ένα κλίμα ηρεμίας και εμπιστοσύνης, ώστε το θύμα να αισθανθεί ασφαλές, προκειμένου να προχωρήσει η διαδικασία.